
Jak ćwiczyć zaburzone czucie głębokie z poduszką sensomotoryczną?
Jeśli ktoś po raz pierwszy słyszy o czuciu głębokim, może domniemać, że chodzi o emocje. W praktyce nie ma to nic wspólnego z uczuciami. Propriocepcja to jeden ze zmysłów, pozwalający stwierdzić, gdzie znajdują się poszczególne części ciała oraz ciało jako jedność. Pytanie brzmi: o co właściwie w tym chodzi? Jaki związek jest między czuciem głębokim i równowagą? I w jaki sposób dysk sensoryczny pomaga trenować propriocepcję?
Czucie głębokie – co to jest?
Oprócz podstawowych zmysłów wzroku, węchu, smaku, dotyku i słuchu człowiek ma jeszcze jeden dodatkowy: zmysł kinestetyczny.
Związany z czuciem głębokim, dotyczy świadomości tego, gdzie znajduje się ciało i jego elementy w odniesieniu do przestrzeni.
Za czucie głębokie odpowiadają receptory kinestetyczne, które znajdują się w tkankach miękkich (mięśniach, ścięgnach, więzadłach i torebkach stawowych) i współpracują z układem nerwowym.
Aby sprawdzić swoje umiejętności propriocepcyjne, wystarczy np. zamknąć oczy i dotknąć palcem nosa. Udało się?
Brak kontroli wzroku przy udanym wykonaniu tej czynności również wpisuje się w ramy propriocepcji.
Dobra kondycja czucia głębokiego pozwala ocenić Ci, w jakiej pozycji znajdują się Twoje nogi lub ręce. Warto poprosić znajomą osobę o ustawienie ich w dowolnym położeniu, a nieco wcześniej odwrócić wzrok lub zamknąć oczy. Są zgięte, uniesione, a może odwiedzione? Czy odpowiedź pokrywa się z faktycznym ułożeniem ciała?
Czucie głębokie a równowaga ciała
Czucie głębokie ma ścisły związek z równowagą ciała.
Odpowiednim napięciem mięśni czy kontrolą nad własnym ciałem (np. podczas stania na jednej nodze) kieruje właśnie propriocepcja.
Zamiar wykonania jakiegoś ruchu jest transportowany jako bodziec z receptorów kinestetycznych do układu nerwowego.
Jeśli mamy do czynienia z zaburzeniem zmysłu propriocepcyjnego, informacja do mózgu będzie docierać zbyt wolno lub zbyt szybko - wtedy dojdzie do zachwiania równowagi, a nawet upadku.
Ćwiczenia z poduszką sensomotoryczną w treningu propriocepcji
W ćwiczeniach rehabilitacyjnych celowanych na poprawę czucia głębokiego, fizjoterapeuci wykorzystują różne przyrządy. Jednym z polecanych jest poduszka sensomotoryczna Pino lub półkula sensoryczna tej samej firmy. Poduszka sensoryczna to wypełniony powietrzem gumowy dysk o okrągłym, nieco spłaszczonym kształcie. Na jej powierzchni znajdują się małe kolce. Półkula jest wypukła i posiada duże wypustki, które pobudzają receptory czuciowe skóry i usprawniają krążenie krwi. Po wejściu na dysk, zarówno jedna, jak i druga poduszka "wymuszają" konieczność utrzymania równowagi, co na początku wcale nie jest takie łatwe.
Dysk sensoryczny stanowi chwiejne podłoże, które pomaga ćwiczyć stabilizację ciała. Aktywuje mięśnie tułowia oraz mięśnie kończyn dolnych, które starają się nie doprowadzić do upadku. W miarę poprawy zmysłu kinestetycznego dzięki treningowi propriocepcji, ćwiczenia stają się coraz bardziej zaawansowane. Polegają m.in. na: staniu z zamkniętymi oczami na jednej nodze czy wchodzeniu i schodzeniu z poduszki sensomotorycznej w różnym tempie.
U kogo jest wskazany trening propriocepcji?
Trening propriocepcji z wykorzystaniem produktów sensomotorycznych, stanowi element fizjoterapii osób:
- po urazach tkanek miękkich i kości oraz uszkodzeniach nerwów
- po amputacjach
- z wszczepioną endoprotezą biodra lub kolana
- u których stwierdzono polineuropatię.
Czucie głębokie może być również zaburzone:
- u dzieci ze spektrum autyzmu
- w przebiegu SLA (stwardnienie zanikowe boczne)
- u osób dotkniętych chorobą Parkinsona lub Huntingtona.
Kiedy możemy mówić o zaburzeniu propriocepcji?
Ocena tego, czy zmysł kinestetyczny pracuje prawidłowo należy do lekarza, który przeprowadza diagnostykę.
Plan rehabilitacji układa z kolei fizjoterapeuta.
O zaburzeniu propriocepcji można mówić wtedy, gdy pacjent:
- ma duże obawy przed przejściem po nierównym podłożu (ponieważ wie, że to dla niego trudne i wiąże się z upadkiem)
- potrąca przedmioty
- nie potrafi utrzymać równowagi
- wypuszcza przedmioty z rąk lub zbyt mocno je ściska.